Ghép mai là gắn một phần của cây mai có hoa đẹp vào gốc của cây mai người chơi muốn thay đổi hoa, nhưng có bộ rễ đẹp, để chơi kiểng và chơi hoa.
Có các giống mai vàng với rất nhiều cách ghép mai như: Ghép xuyên tâm, ghép áp cành, ghép chồi, ghép mắt ngủ... Nhưng hiện tại việc ghép mắt ngủ được đa dạng người dùng nhất, vì dễ làm, dễ thành công, xin nguồn giống dễ...
1. Chọn gốc mai vàng ghép
Việc chọn gốc ghép tùy theo sở thích của từng người. Thông thường gốc ghép được chọn là gốc mai tứ quý (giống này rất khỏe, ít sâu bệnh), hoặc gốc mai rừng (5 cánh). Bất kể giống mai vàng nào cũng có thê dùng làm gốc ghép. Nhưng tiêu chí đặt ra là phải khỏe, dáng đẹp. Sau lúc chọn gốc ghép xong, khoảng tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, sử dụng cưa cắt hết cành nhỏ, tạo dáng theo ý mình, giả dụ không cần dáng của gốc ghép thì cắt ngang thân cách mặt đất khoảng 15 tới 20 cm. Tưới phân hữu cơ có pha B1 hoặc Atonic kích thích dancing chồi non. Khi chồi non nhú ra (thường rất nhiều). Ngắt bỏ những chồi mọc ko đúng hướng mình định ghép. Bón thúc cho chồi non mập mạnh, khi chồi mới có thân to cỡ chiếc đũa là có thể tiến hành ghép được rồi.
Có thể sử dụng gốc mai vàng (loại mai đang được trồng đa dạng ở Nam bộ), hoặc tốt nhất là gốc mai tứ quí vì loại này sinh trưởng khỏe, dễ ghép, dễ thành công, đủ sức mang trên mình phổ biến giống mai khác. Những gốc này càng lớn càng tốt, dùng cưa cắt ngang thân cây cách mặt đất khoảng vài tấc đến một mét (tùy theo thế của cây sau này định tạo là cao hay thấp) sau khi cưa, coi sóc (bón bổ sung thêm phân, tưới đủ nước) cẩn thận để cây nẩy tược, chờ cho tược to cỡ điếu thuốc lá là có thể ghép được (để cho dễ phân biệt trợ thì gọi mỗi tược mới ra sau này là một gốc ghép, còn gốc cây mẹ vừa được cưa bỏ phần ngọn là thân chính).
>>Xem thêm chủ đề: Hướng dẫn cách bứng mai vào chậu chơi tết
Một gốc ghép có thể song song ghép nhiều giống mai khác nhau, chú ý các giống mai khỏe như Giảo , Mai trâu... Ghép dưới thấp, các giống nhàng nhàng như mai xanh, mai hương ... Ghép ở giữa. Các giống thể trạng yếu như mai trắng, mai cúc, mai 50, 120 cánh... Ghép trên phần ngọn. Cách sắp xếp phải phối hợp, đảm bảo các mầm ghép sẽ tăng trưởng cân đối.
rà soát xem các chồi ghép đã sẵn sàng chưa, bằng cách như sau: dùng mũi dao nhỏ, sắc, tách thử một tẹo vỏ trên mầm thân ghép. Ví như thấy giữa phần vỏ và phần thân gỗ thuận tiện tách rời nhau, có vẻ láng ướt nhựa. Như vậy là thời khắc ghép tốt nhất đã đến.
Chọn giống và ý tưởng ghép : Trong dân gian hiện nay có tương đối phổ quát loại mai đẹp như: Bạch mai (hoa màu trắng), Hồng mai (hoa màu vàng hồng), Thanh mai (hoa màu phớt xanh), Huỳnh mai (hoa màu vàng). Riêng Huỳnh mai cũng có phổ thông loại từ 9, 12, 24... Cho tới 60 cánh, thậm chí có loại lên tới 150 cánh. Chúng ta có thể sưu tầm và chọn lọc loại nào ưng ý để làm giống ghép vào gốc ghép (để dễ phân biệt phần này lâm thời gọi là cành ghép).
Cành giống: lấy mắt ghép chọn những cành khỏe mạnh, trên những cây mai không sâu bệnh, nằm ở vị trí đủ ánh sáng. Chọn cành ko già, ko non. Nếu được cành có tuổi tương đương với mầm tại gốc ghép là tốt nhất, các mắt cuống lá phải còn xanh, hơi phồng lên (trường hợp lá đã rụng). Nếu trường hợp lá chưa rụng, sử dụng kéo cắt lá đi (chừa lại phần cuống lá). Sử dụng dao sắc rà soát xem vỏ và phần thân gỗ có tiện dụng tách rời nhau không (giống như phần kiểm tra tại thân ghép). Nếu lúc tách ra hai phần ko tiện dụng mà cố tình ghép thì 99% sẽ thất bại.
Các cây giống ví như ở sắp gốc ghép thì tiện dụng nhất. Nếu giống ghép ở xa gốc ghép, chuẩn bị sẵn một bịch nilon, sau lúc cắt cành có mắt ngủ, nhúng vô nước, lấy ra cho vào bao nilon cột lại.
1 vài công nghệ ghép khá đơn giản, thích hợp với cây mai:
2. Phương pháp ghép áp
Ghép áp là dễ thành công nhất vì cây mai rất dễ liền da. Ngay ngoài bất chợt, hai cây mai mọc sát vào nhau, lâu ngày 2 cây mai tự dính liền vào nhau. Áp dụng cách này, chỉ cần đem 2 cây mai: 1 cây có hoa đẹp, 1 cây có hoa xấu nhưng bộ rễ đẹp để gần nhau, lấy dao cạo vỏ hai mặt kề nhau, rồi lấy dây buộc chặt lại, ko tưới ướt chỗ ghép, để như vậy khoảng 1, 2 tháng thì 2 cây mai sẽ dính liền da lại với nhau ở chỗ ghép.
Tiếp theo chỉ cần cưa bỏ ngọn của cây mai có hoa xấu và cưa dời phần gốc của cây mai có hoa đẹp đi là đã có 1 cây mai ghép, gốc là gốc của cây mai có hoa xấu, ngọn là ngọn của cây mai có hoa đẹp, sẽ ra hoa đẹp theo ước mong.
Trên một gốc, có thể ghép áp đa dạng nhánh sẽ có cây mai có phổ quát nhánh, ra đa dạng loại hoa, màu sắc khác nhau rất đẹp.
3. Phương pháp ghép mắt (ghép bo - chồi ngủ)
Ghép mắt là phương pháp ghép dễ thành công, thuần tuý và cuốn hút nhất đối với cây mai hiện nay.
Nhưng phải chuẩn bị gốc ghép lâu vì gốc ghép là cây mai mà chúng ta tuyển lựa để làm kiểng sau này. Phải lựa cây có gốc đẹp, vô chậu, cưa bỏ hết tàn, nhánh, ngọn. Sau đấy đợi các chỗ cưa lên tượt non, giả dụ phổ thông tượt non thì phải lảy bỏ bớt, chỉ chừa 3,4 tượt là đủ, để làm gốc ghép. Khi tượt non lớn khoảng bằng đầu đũa là ghép được.
Mắt ghép, chọn loại hoa giống đẹp mà ta muốn có hoa sau này theo mong đợi, nếu như ko có sẵn, phải tìm sắm hoặc xin nhánh nhỏ kích cỡ bằng đầu đũa , đem về ghép liền, hạn chế để lâu sẽ khô nhựa, ghép ko dính được.
Cách ghép như sau:
- Bên gốc ghép, lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 mm, rộng 2mm, khắc chỗ nào cũng được, và tách bỏ miếng vỏ hình chữ nhật đó.
- Bên mắt ghép, cũng lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 mm, rộng 2mm, bao lấy một cuống lá đã rụng (trường hợp còn lá, phải cắt ngắn cuống lá và cột dây chừa cuống là, cuống lá sẽ héo rụng sau). Cẩn trọng tách lấy miếng vỏ cây hình chữ nhật này, đặt ngay lên hình chữ nhật bên gốc ghép đã tách bỏ vỏ.
- Lấy dây nylon mềm quấn buộc kín hết mắt ghép. Xong, cắt bỏ bớt phần ngọn trên tượt vừa mới ghép, chỉ chừa lại vài ba lá là đủ để cho cây thở, ko tưới ướt chỗ ghép, đem để trong mát hay che nắng.
Khoảng 15 ngày sau, mở dây nylon ra, thấy mắt ghép còn tươi và dính vào gốc ghép là đạt. Nếu như mắt ghép khô héo bung ra là chết, phải ghép lại chỗ kế bên.
Sau ấy, cứ để như vậy, một thời gian sau, chỗ mắt ghép sẽ nảy mầm, ra chồi non, ta cắt bỏ hết phần còn lại của tượt gốc ghép, để tập kết nuôi dưỡng chồi non.
Một gốc ghép có thể ghép phổ biến loại mai, nhiều màu khác nhau, rất đẹp.
Chuẩn bị: cành giống, kéo cắt cành, dao ghép, dây quấn
Một cách ghép khác có thể bạn quan tâm: cách ghép mai vàng vào thân
Mở cửa sổ: Tại phần thân ghép sử dụng dao tách một miếng vỏ hình chữ nhật (kích thước khoảng 0.5 x 1 cm theo chiều dọc của mầm ghép (lưu ý càng sát gốc mầm càng tốt, tách bất kể chỗ nào, ko cần phải là vị trí cuống lá). Tách xong lâm thời chưa lấy miếng vỏ ra vội (tránh khô nhựa).
Mở cửa sổ
Tại phần giống ghép ở vị trí cuống lá, có mắt lá như đã trình bày trên cũng tách lấy 1 mắt lá của cành mai giống (mai giảo, mai cúc,...), nhớ chừa cuống lá lại cho dễ thao tác.
Lấy mắt ghép
Đặt vào cửa sổ: nhanh chóng lấy miếng ghép áp khít vào thân ghép (sau khi đã lấy miếng vỏ tách sẵn tại mầm ghép ra, quay mắt ngủ lên trên, giả dụ muốn sau này cành mai hướng lên trên, nếu như muốn có cành mai lạ mắt có thể quay mắt ngủ xuống dưới, sau này các bạn sẽ có một cành mai đâm xuống dưới sau đấy mới ngóc lên).
Đây là công đoạn quan trọng nhất, miếng ghép phải thật khít, không được để dính nước.
Lảy bỏ cuống lá
Quấn dây: nhanh chóng sử dụng dây nilon (loại trong, giúp mầm cây có thể quang đãng hợp được). Buộc chặt, kín mắt ghép ko để nước mưa lọt vào (không nên thắt nút trên mắt ghép). Cắt bớt mầm thân ghép (để lại khoảng 20 cm, có 3 tới 4 lá) giúp cây quy tụ dinh dưỡng nuôi mầm ghép.
Nhớ quấn trong khoảng dưới lên như lợp nhà, để nước không lọt vô vết ghép, bước phải nhẹ nhàng:
Quấn dây
kết thúc quấn dây:
Đưa cây vào chỗ mát, 3 ngày đầu chỉ tưới gốc, ko tưới lên cây. Các ngày sau tưới ướt cả cây luôn. Khoảng 10 ngày sau đưa cây ra nắng lại. Sau 15 ngày có thể mở dây nilon để biết kết quả. Khi mở ra ví như miếng ghép khô tự rơi ra. Coi như phải làm lại, rà soát cả công đoạn xem có sơ sót gì không??? Ví như miếng ghép dính chặt, còn tươi coi như bạn đã thành công. Việc còn lại là chăm bón cho mầm cây phát triển. Lúc mầm ghép lên được khoảng 2 đến 3 cm, ta cắt nốt phần còn lại của mầm ghép (cắt cách mắt ghép khoàng 2 cm), bôi vôi vào vết cắt hạn chế sâu bệnh
